BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG

1) BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG LÀ GÌ?

Đái tháo đường còn gọi là bệnh tiểu đường, là một bệnh mãn tính trong đó cơ thể không sản xuất đủ insulin, hay không thể sử dụng insulin. Thông thường, các loại tinh bột, chất đường và các chất dinh dưỡng khác được phân tách thành glucose, và được máu chuyển đến các tế bào. Các tế bào sử dụng insulin, một chất nội tiết tố (hormone) do tuyến tụy tiết ra, giúp chuyển hóa glucose thành năng lượng. Nếu không có đủ insulin, hay insulin không được sử dụng đúng, glucose sẽ tăng lên trong máu và nước tiểu, điều này sẽ gây nên rất nhiều vấn đề về sức khỏe.

2) THƯA BÁC SĨ, BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG HAY GẶP Ở NHỮNG NGƯỜI NHƯ THẾ NÀO?

Bệnh đái tháo đường có thể gặp ở bất cứ lứa tuổi nào, giới nào. Tuy nhiên, người ta vẫn nhận thấy một số nhóm người có yếu tố nguy cơ cao, ví dụ như người cao huyết áp, rối loạn lipid máu kéo dài không có chữa trị hoặc béo phì vùng bụng, người ít vận động, ăn nhiều thức ăn giàu năng lượng như chất béo, chất ngọt, người thường xuyên stress và đặc biệt là gia đình có bố mẹ hoặc anh, chị em bị đái tháo đường.

Ngoài ra bệnh có thể gặp ở những phụ nữ sinh con trên 4kg, phụ nữ có buồng trứng đa nang và những người trong những lần kiểm tra sức khỏe đã được chẩn đoán là rối loạn dung nạp glucose hoặc rối loạn đường huyết khi đói. Đây là những nhóm người dễ mắc bệnh.

3) THƯA BÁC SĨ , NGHE NÓI TỚI TIỀN ĐÁI THÁO ĐƯỜNG, PHẢI HIỂU KHÁI NIỆM NÀY THẾ NÀO LÀ ĐÚNG? KHI NÀO THÌ NGHĨ MÌNH CÓ THỂ MẮC BỆNH?

Tiền đái tháo đường là tình trạng đường huyết không ở trong giới hạn bình thường, nhưng chưa đủ tiêu chuẩn để chẩn đoán là đái tháo đường.

Đó là những người có mức đường huyết tương khi đói vào buổi sáng ở mức 100mg/dl - 125mg/dl. Hoặc đường huyết tương 2 giờ sau khi làm nghiệm pháp dung nạp glucose với 75g glucose uống 140mg/dl - 199mg/dl. Hoặc HbA1C từ 5,7-6,4%.

Những người tiền đái tháo đường là những người có nguy cơ bị bệnh lý tim mạch và có thể phát triển thành đái tháo đường típ 2 trong tương lai.

Nếu bạn thuộc nhóm người có các nguy cơ sau đây:

- Ít vận động.

- Có người thân trong gia đình có quan hệ trực hệ bị đái tháo đường.

- Người bị cao huyết áp.

- Người bị rối loạn lipid máu.

- Người béo phì, thừa cân.

- Người đã bị đái tháo đường thai kỳ.

- Người bị các bệnh lý đề kháng với Insulin như hội chứng buồng trứng đa nang, bệnh gai đen...

- Và một số yếu tố khác.

Khi có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ trên đây, bạn thuộc nhóm có nguy cơ cao bị đái tháo đường. Vì vậy, để phát hiện sớm, bạn nên đi tầm soát sớm.

4) XIN BÁC SĨ CHO BIẾT THÊM VỀ TRIỆU CHỨNG TĂNG ĐƯỜNG HUYẾT KHI MẮC PHẢI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG? TRIỆU CHỨNG ẤY CÓ DỄ NHẬN BIẾT? NHẬN BIẾT QUA CẢM NHẬN HAY PHẢI XÉT NGHIỆM MỚI BIẾT?

Triệu chứng đái tháo đường rất dễ nhận biết nếu như bạn luôn "lắng nghe" đến sự thay đổi trong cơ thể của bạn. Triệu chứng thường xuất hiện đầu tiên là bệnh nhân đi tiểu nhiều, khoảng trên 3 lít một ngày. Sau đó, bạn sẽ có cảm giác khát nước và uống nước nhiều hơn bình thường. Ngoài ra, bệnh nhân có thể bị thay đổi cân nặng bất thường (chủ yếu là sụt cân, đôi khi có trường hợp tăng cân đột biến), luôn có cảm giác đói, thèm ăn, ăn nhiều, đặc biệt là thèm đồ ngọt... Tuy nhiên, để chẩn đoán một cách chính xác bạn vẫn cần phải làm xét nghiệm.

Tiêu chuẩn mức đường huyết để chẩn đoán bệnh đái tháo đường từ năm 1997 đến nay là đường huyết khi đói từ 126 mg/dl trở lên sẽ được xem là mắc bệnh. Với mức này thì các triệu chứng vừa kể trên nhiều khi xuất hiện không đầy đủ, không rõ nét cho nên có thể dễ bị bỏ qua. Vì vậy khám sức khỏe, thử đường huyết định kỳ vẫn là quan trọng.

5) THƯA BÁC SĨ, NGHE CÁC PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN THÔNG NÓI CÓ TỚI 65% NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG KHÔNG BIẾT MÌNH MẮC BỆNH. NÊN RẤT LO LẮNG, VẬY AI HAY MẮC ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 1 VÀ AI HAY MẮC ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE 2?

Xin bạn đừng quá lo lắng mà hãy lên kế hoạch kiểm tra sức khỏe định kỳ cho bản thân. Hiện nay theo như chúng tôi biết thì vấn đề kiểm tra sức khỏe định kỳ rất dễ dàng thực hiện tại các trung tâm y tế có uy tín.

Thường thì đái tháo đường type 1 hay xuất hiện ở lứa tuổi trẻ dưới 30 tuổi. Nghĩa là có thể ngay từ trong bào thai đứa trẻ đã mắc bệnh. Và tỷ lệ này chiếm khoảng 10-15% số bệnh đái tháo đường nói chung. Còn đái tháo đường type 2 thường xuất hiện sau 30 tuổi trở đi. Loại này chiếm từ 85-90%. Tuy nhiên, đái tháo đường type 1 vẫn có thể xuất hiện ở những người lớn sau 50 tuổi, ở cả nam và nữ. Và đái tháo đường type 2 có thể xuất hiện ngay từ lứa tuổi thiếu niên, chủ yếu ở những trẻ em béo phì.

6) THƯA BÁC SĨ, ĐÁI THÁO ĐƯỜNG, TIM MẠCH, BÉO PHÌ CÓ LIÊN HỆ MẬT THIẾT VỚI NHAU NHƯ THẾ NÀO VÀ NÊN LÀM THẾ NÀO ĐỂ NGĂN CHẶN 3 VẤN ĐỀ NÀY?

Biến chứng tim mạch ở bệnh nhân đái tháo đường là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu. Cứ 10 bệnh nhân đái tháo đường thì có đến 8 bệnh nhân là có biến chứng tim mạch, thường biểu hiện là thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, xơ vữa động mạch, tăng huyết áp... Ngoài ra biến chứng ở não bộ do tình trạng xơ vữa mạch máu có thể gây đột quỵ, tai biến mạch máu não.

Những người đái tháo đường type 2 có tình trạng béo phì thì nguy cơ cho biến chứng tim mạch rất dễ xảy ra do tình trạng đề kháng insulin tăng cao.

Để có thể ngăn ngừa, điều trị những biến chứng trên, ngoài chuyện phải kiểm soát huyết áp, mỡ máu, kiểm soát đường huyết bằng thuốc thì việc điều trị không thuốc cũng rất quan trọng như thay đổi lối sống lành mạnh, tăng cường vận động, dinh dưỡng hợp lý.

Hiện có nhiều sản phẩm chuyên biệt dành cho người đái tháo đường đầy đủ và cân đối các dưỡng chất thiết yếu giúp bình ổn đường huyết, hỗ trợ sức khỏe tim mạch và kiểm soát cân nặng, vòng eo, đẩy lùi các biến chứng nguy hiểm.

7) CÓ LẦN TÔI ĐI KIỂM TRA ĐỊNH KỲ THÌ SAU KHI CÓ KẾT QUẢ, BÁC SĨ TƯ VẤN RẰNG LƯỢNG ĐƯỜNG TRONG MÁU CAO VÀ CÓ NGUY CƠ TIỂU ĐƯỜNG? VẬY XIN BS CHO TÔI HỎI LÀ TÔI CÓ CẦN ĂN, UỐNG HAY HẠN CHẾ GÌ ĐỂ GIẢM NGUY CƠ NÀY Ạ?

Nếu các lần xét nghiệm của bạn đều được bác sĩ khuyến cáo là có đường huyết cao, nhưng chưa phải là đái tháo đường thì bạn có thể áp dụng phương pháp can thiệp thay đổi lối sống như sau:

- Gia tăng vận động thể lực. Thời gian vận động trung bình mỗi ngày ít nhất từ 30 phút trở lên (hoặc lớn hơn hoặc bằng 150 phút trong tuần). Bạn nên hoạt động ở mức trung bình, chọn các loại hình hoạt động mà bạn yêu thích.

- Thay đổi chế độ ăn: bạn cần nhận được sự tư vấn về số năng lượng nên ăn vào mỗi ngày tùy theo tình trạng cân nặng, cũng như tỷ lệ thành phần các chất dinh dưỡng trong một bữa ăn. Bạn nên hạn chế các loại thức ăn nhanh, thức ăn quá giàu năng lượng, nước ngọt...

- Bạn cần phải kiểm soát trọng lượng cơ thể và duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng với BMI từ mức 19-23kg/m2 (công thức tính BMI = cân nặng : chiều cao bình phương). Nếu bạn bị thừa cân, cần giảm trọng lượng ít nhất 7%. Nếu bạn bị thiếu cân, cần có chế độ dinh dưỡng thích hợp để đạt được cân nặng lý tưởng.

- Nếu là nam giới, bạn nên bỏ thuốc lá, rượu bia, tránh stress...

Các biện pháp nêu trên đã được các nghiên cứu ở châu Âu và châu Á chứng minh có hiệu quả trong việc làm giảm nguy cơ phát triển thành đái tháo đường.

8) THƯA BÁC SĨ, KHI BỊ ĐÁI THÁO ĐƯỜNG NGOÀI VIỆC ĐIỀU TRỊ BẰNG THUỐC, CHÍCH INSULIN CÒN CÓ CÁCH ĐIỀU TRỊ DÂN GIAN NÀO KHÁC KHÔNG?

Cho đến thời điểm này, trong việc điều trị đái tháo đường có hiệu quả đã được chứng minh qua các nghiên cứu lớn trong và ngoài nước thì việc sử dụng thuốc viên hạ đường huyết và thuốc chích insulin vẫn là ưu tiên hàng đầu.

Hiện nay đái tháo đường là bệnh mãn tính, phải điều trị bằng thuốc suốt đời để ổn định đường huyết, giúp phòng ngừa và hạn chế các biến chứng chứ chưa thể điều trị dứt điểm tận gốc.

Các nhà khoa học trên thế giới vẫn đang tiếp tục nghiên cứu các phương pháp có thể điều trị khỏi bệnh như liệu pháp gen, liệu pháp tế bào gốc...

Các phương pháp dân gian nếu có thì chỉ là hỗ trợ chứ không thay thế. Ví dụ có thể ăn hoặc uống nước trái khổ qua, dây khổ qua rừng... Không nên nghe những thông tin không có tính khoa học để "tiền mất tật mang".

9) XIN BÁC SĨ CHO BIẾT THÊM VỀ CHẾ ĐỘ DINH DƯỠNG ĐỐI VỚI NGƯỜI BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG?

Bệnh đái tháo đường là một bệnh do rối loạn chuyển hóa, nghĩa là có liên quan đến vấn đề ăn uống. Vì vậy, để điều trị tốt bệnh này thì chế độ dinh dưỡng hợp lý với mỗi người, tùy thuộc vào bệnh lý, thói quen, sở thích... là vô cùng quan trọng. Đây cũng là bước khởi đầu để điều trị bệnh. Vậy dinh dưỡng hợp lý là như thế nào?

Trước tiên, chế độ dinh dưỡng hợp lý là phải bảo đảm cho ổn định đường huyết, duy trì cân nặng lý tưởng, hạn chế các biến chứng, đặc biệt là các biến chứng về tim mạch, thận, nhiễm trùng...và bảo đảm chất lượng cuộc sống bình thường cho người bệnh. Do đó để xây dựng chế độ dinh dưỡng người ta cần phải dựa vào các yếu tố như lứa tuổi, giới tính, chiều cao, cân nặng, tính chất công việc hằng ngày... Theo đó, tổng năng lượng tiêu thụ trong một ngày phải bao gồm 3 thành phần chính là tinh bột (bún, mì, gạo, phở, miến, hủ tiếu, khoai, bắp...) chiếm khoảng 50-65% tổng năng lượng; đạm (các loại thịt, cá, đạm thực vật) chiếm khoảng 15-20% tổng năng lượng; và chất béo (dầu thực vật, mỡ động vật) chiếm từ 20-30%.

Ngoài ra cần chú ý bổ sung vitamin, chất xơ... có nhiều trong rau, củ, quả và trái cây... vì những thành phần này sẽ góp phần ổn định đường huyết, giảm các chất béo và tránh táo bón. Bên cạnh đó cần chú ý lượng nước hằng ngày, đảm bảo cung cấp khoảng 1,5-2 lít (bao gồm nước uống, canh, sữa...).

Nguyên tắc chung là nên ăn 3 bữa chính, nếu khi mà có sử dụng thuốc insulin thì có thể ăn thêm bữa xế. Không nên ăn vặt nhiều. Có những lúc vì tính chất công việc hoặc những bệnh lý mà bệnh nhân không thể ăn uống những bữa như bình thường thì có thể dùng những bữa ăn thay thế như sữa. Cần chú ý chọn loại sữa phải đảm bảo cung cấp đủ năng lượng, có đủ các thành phần có lợi cho sức khỏe, đặc biệt cho sức khỏe tim mạch, ít chất béo bão hòa, có chất xơ... Và những loại sữa này cũng cần phải bảo đảm cân nặng ổn định cho người sử dụng.

10) THƯA BÁC SĨ, BỆNH ĐÁI THÁO ĐƯỜNG RẤT NHIỀU NGƯỜI GẶP. BÁC SĨ CHO BIẾT CÁCH PHÒNG CHỐNG BỆNH NÀY. Ở ĐỘ TUỔI NÀO THÌ NHIỀU NGƯỜI GẶP BỆNH NÀY?

Hiện nay, số người bị đái tháo đường đang gia tăng trên thế giới cũng như ở nước ta. Vì vậy, việc phòng chống bệnh cho những người còn khỏe mạnh cũng như những người có nguy cơ cao đái tháo đường là rất quan trọng. Các biện pháp phòng chống chung cho mọi người, bao gồm:

Thay đổi lối sống:

Bạn nên duy trì chế độ ăn có lợi cho sức khỏe (ăn với lượng thức ăn cung cấp một năng lượng vừa đủ cho cơ thể với tỷ lệ các thành phần dinh dưỡng cân đối, bao gồm đầy đủ các chất carbohydrat, protid, lipid, chất xơ và vitamin trong một bữa ăn).

Bạn nên tham gia các hoạt động tăng cường sự vận động của cơ thể tùy theo thói quen và tình trạng sức khỏe của mình. Thời gian vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày hoặc 150 phút mỗi tuần.

Bạn nên từ bỏ các thói quen xấu, bất lợi cho cơ thể như hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều, sử dụng quá nhiều thức ăn nhanh có nhiều năng lượng, uống nước ngọt quá nhiều hoặc ít vận động.

Tránh stress.

Mọi người nên kiểm tra sức khỏe định kỳ bao gồm cả việc xét nghiệm đường huyết.

Nếu một người nào đó thuộc nhóm có nguy cơ cao bị đái tháo đường thì từ năm 45 tuổi trở lên, nên tầm soát định kỳ mỗi năm một lần, dù kết quả đường huyết của năm trước là bình thường.

Lứa tuổi thường gặp đái tháo đường thường từ 60 tuổi trở lên. Tuy nhiên hiện nay đái tháo đường típ 2 ngày càng trẻ hóa, có trường hợp phát hiện đái tháo đường típ 2 khi mới 11 tuổi. Vì vậy, mọi người cần quan tâm phát hiện sớm đái tháo đường.

Ngày 14/11 hàng năm được Tổ chức Sức khỏe Thế giới và Hiệp hội Đái tháo đường Thế giới chọn làm "Ngày Đái tháo đường Thế giới". Khẩu hiệu của chương trình hành động năm 2013 là: "Hãy bảo vệ tương lai của chúng ta". Vì vậy, tất cả mọi người hãy cùng chung tay phòng chống đái tháo đường bằng cách nâng cao sự hiểu biết về bệnh, phổ biến rộng rãi các kiến thức cho mọi người và chung sức hành động